‘Laat iemand mij toe, dan gaat het lukken’

Marcello van den Anker is 20 jaar verslaafd geweest en 4 keer zijn huis uitgezet. Nu zet hij zijn ‘doorleefde kennis’ in voor onder meer woningcorporatie Wonen Limburg en de gemeente Roerdalen. ‘Het gaat al fout als je begint met: deze inwoner heeft hulp nodig.’

Wonen Limburg heeft bewoners waarmee ze het contact zo goed als kwijt is. Brieven, mails, aanbellen – alle pogingen om het contact te herstellen en een bewoner hulp aan te bieden zijn gestrand. ‘Wij hebben empathie, maar niet de levensvaardigheden om deze mensen aan te spreken’, zegt Marty van Dam, directeur Mensen & Maatschappij en Duurzaam Onderhoud bij Wonen Limburg.

‘Het gaat soms om problemen die wij niet eens zíen. Mensen vertonen volgens onze normen onaangepast gedrag. In feite speelt er een enorme schaarste aan liefde, geld, een netwerk en gewone levenservaringen. Dit zijn mensen die niet op een vanzelfsprekende manier volwassen zijn geworden. Om hen te bereiken, hebben wij mensen nodig die écht begrijpen hoe dat is.’

‘Aan het klooien’

Marcello van den Anker is zo iemand. ‘Op mijn negende kreeg ik de diagnose zwakbegaafd. Dat stempel duikt vervolgens op in ieder dossier, het achtervolgt je. Ik heb een heel onveilige jeugd gehad en was uiteindelijk 20 jaar verslaafd aan drank en drugs. Op 9 februari 2002 om 15.30 uur kwam ik een ervaringsdeskundige tegen die mijn taal sprak. Die ontmoeting heeft mij gered. Daarom probeer ik nu voor anderen hetzelfde te doen. Ik kom zoveel Marcello’s tegen die al jaren aan het klooien zijn. Voor mij is dat ook jarenlang normaal geweest, maar ik weet nu dat je ook een veel beter en rustiger leven kunt hebben.’

Een uitgestippelde strategie heeft hij niet. Behalve dit: hij begint nooit met het aanbieden van hulp, maar met zijn eigen verhaal. ‘Ik kijk niet vooraf in het systeem. Ik hoef van tevoren niet te weten wat er allemaal speelt. Ik zoek contact via mail, sms of WhatsApp. Ik vertel dat Wonen Limburg me heeft gevraagd contact op te nemen, zeg kort iets over mezelf en vraag dan of ik mag langskomen om mezelf voor te stellen. Veel meer doe ik ook niet zo’n eerste keer.’

‘Ik vertel mijn verhaal en vraag of ik nog eens mag langskomen en ondertussen bij Wonen Limburg mag kijken wat er precies speelt. Ik heb mezelf altijd staande gehouden in onveilige situaties. Wat ik daarvan heb geleerd, zet ik nu in bij anderen. Noem het manipuleren op een positieve manier. Als ik merk dat iemand mij toelaat, weet ik dat het gaat lukken.’ Vaak lukt het na een aantal gesprekken om iemand in contact te brengen met bijvoorbeeld schuldhulpverlening of verslavingszorg.’

Geef ervaringswerker de ruimte

‘Ervaringswerkers kennen het systeem vaak vanaf de andere kant’, zegt Loes Vestjens, wethouder van de gemeente Roerdalen. ‘Daardoor kunnen ze zowel de hulpvrager als de gemeente begrijpen. Op die manier kunnen ze een verbindende rol spelen.’ Het sociaal team van de gemeente Roerdalen werkt regelmatig samen met Wonen Limburg om het contact met kwetsbare burgers/huurders te herstellen. Vestjens: ‘Een ervaringswerker kan vanuit zijn eigen ervaring bewoners in beweging brengen en op een laagdrempelige manier vertrouwen en inzicht aanwakkeren.’

Belangrijk daarvoor is, zeggen zowel wethouder Vestjens als Wonen Limburg-directeur Van Dam, dat de ervaringswerker de ruimte krijgt. Vestjens: ‘Het ontbreken van strakke richtlijnen geeft de ervaringswerker de mogelijkheid om intuïtief en oordeelloos te kijken.’

Van Dam: ‘Wij horen van Marcello alleen maar of er een vervolgcontact komt. Dan zetten wij alle andere interventies on hold. Ik begrijp niet precies wat Marcello doet. Laat staan dat ik ga vaststellen wat het mag kosten en hoelang het mag duren. Wij zetten de poort voor hem open en stellen geen vragen, zodat hij zijn levensvaardigheden kan inzetten. Dat is de enige manier waarop het werkt. En natuurlijk is dat niet simpelweg een kwestie van: Marcello gaat even praten en dan komt alles goed.’

Verslaafd aan problemen

‘In mijn vrije rol zit mijn kracht’, zegt Van den Anker. ‘Ik vertel vaak hoe slecht ik het heb gehad en hoe goed het nu gaat. Vaak gaan mensen dan wel uit zichzelf over hun problemen praten. Ik zeg gerust: “Vervelend dat u last hebt van die ‘teringlijers’ van Wonen Limburg”, als mensen dat zelf zo hebben gezegd. Als je je al jarenlang staande hebt gehouden in hele onveilige en moeilijke omstandigheden, zit er heel veel kracht in je. Het gaat erom dat je die kracht inzet voor het goede. Ik vertel dat het juist stoer is om goed voor jezelf te zorgen en dat mensen meer kunnen dan ze zelf denken.’

Van den Anker doet dit werk nu 4 jaar en heeft met veel mensen die hij heeft geholpen, nog contact. Inmiddels zijn er diverse ‘overwegingsgroepen’ opgericht: groepen mensen die gelijksoortige ervaringen hebben en bezig zijn een beter en rustiger leven op te bouwen. De werkwijze van de groepen is gebaseerd op die van de Anonieme Alcoholisten. De gemeente heeft inmiddels een overwegingsgroep overgenomen van Wonen Limburg en uitgebreid. ‘Er zijn nu 2 overwegingsgroepen en een kookgroep’, vertelt Vestjens. De steun binnen een overwegingsgroep is van groot belang, zegt Van den Anker. ‘Ik heb er 10 jaar over gedaan om écht van mijn problemen af te komen. Ik bleek niet alleen verslaafd aan drank en drugs, maar ook aan het hebben van problemen. Dat zie ik bij anderen ook.’

Een andere samenwerking tussen corporatie en gemeente is de training ‘Zo kan het ook!’, waaraan ervaringsdeskundigen, beleidsmakers en hulpverleners samen deelnemen. Van den Anker geeft die training. ‘Je ziet 2 werelden bij elkaar komen, van de professionals en de burgers. Ze worden serieuze gesprekspartners van elkaar. Laat ik het zo zeggen: we verbinden de leefwereld met de systeemwereld. Dan begrijpen de professionals me ook.’

Tekst: Berber Bijma, foto’s: Marcel de Buck

Wil je elk kwartaal Aedes-Magazine in jouw inbox?

Gerelateerde artikelen