‘Mensen hebben groen nodig om tot rust te komen’

Groen is onmisbaar voor een leefbare stad. Tegelijkertijd is de woningnood hoog. Kunnen we meer woningen bouwen zonder dat dit ten koste gaat van het groen? ‘Als woningcorporaties samen met gemeenten een andere bril durven op te zetten, is er ontzettend veel mogelijk’, zegt ecoloog en onderzoeker Robbert Snep van Wageningen University & Research.

Kunnen we verdichten zonder dat de stad versteent?

‘De vraag zou moeten zijn: gaat de leefbaarheid achteruit doordat we op een bepaalde manier gaan bouwen? Is het antwoord ja, dan hebben we een probleem. Verstening is een klankkast voor problemen, denk aan hittestress en wateroverlast. Maar het gaat niet alleen om groen of steen, het gaat om leefbaarheid.’

‘Bouwplancriteria zouden moeten zijn: horen mensen vogels fluiten, zien ze een vlinder vliegen en kunnen ze bij hitte in de schaduw van een boom zitten om tot rust te komen of elkaar te ontmoeten? Zó moeten we kijken, als we de kwaliteit van leven vooropstellen.’

Met steeds meer huizen en minder openbaar groen staat leefbaarheid onder druk. Hoe kijk jij daar als ecoloog naar?

‘Wij Nederlanders leiden een jachtig en stressvol bestaan. En dan verandert bovendien het klimaat. 2 ijzersterke redenen om juist te investeren in natuur in de stad. Gelukkig zijn mensen zich steeds bewuster van de voordelen van een groene omgeving voor de gezondheid. Veel gemeenten hebben hier ook actief beleid op, dus dat is fijn. Toch lukt het onvoldoende om het groen te laten meegroeien met de groei van de stad. Meer politiek bewustzijn van de factoren die nodig zijn voor groene stadsontwikkeling zou zeer welkom zijn.’

‘Ik draai in veel bouwprojecten mee als strategisch adviseur. Je ziet dat er altijd veel meer mogelijk is als je verder kijkt dan de standaard manier van werken. Klimaatadaptie staat altijd wel ergens in de plannen, maar uiteindelijk wordt groen toch vooral gezien als een stukje decor. De ernst van klimaatverandering lijkt nog onvoldoende doorgedrongen. Elk jaar breken we nieuwe records als het gaat om droogte en wateroverlast. Bouwers waaronder corporaties kunnen hier echt slimmer mee om gaan.’

Robbert Snep is ecoloog en senior onderzoeker Groene Steden bij Wageningen Environmental Research. Hij is een van de kartrekkers van het project Prettig Groen Wonen. Woningcorporaties Staedion, de Alliantie, Eigen Haard, Trivire, Plavei en Wonion werken mee in dit project aan de ambitie om woningbouw ook echt leefbaarder te maken.

Hoe kunnen groen en verdichten samengaan?

‘Corporaties kunnen bijvoorbeeld inzetten op groene daken en gevels. De Trudo Toren in Eindhoven is een bekend voorbeeld. Maar toch denk ik dat met groen rondom gebouwen de meeste winst voor de leefbaarheid te behalen valt.’

‘Als je als corporatie geen zeggenschap hebt over de buitenruimte, maak dan met de gemeente afspraken over het vergroenen van de openbare ruimte, vooral binnen een straal van 200 meter rondom een te ontwikkelen gebouw. Dit zorgt ervoor dat de bewoners rondom zo’n woongebouw kunnen ontspannen in het groen. Mensen hebben groen nodig om tot rust te komen. En groen in de woonomgeving is een goed idee omdat het fysiek bewegen en sociale ontmoetingen stimuleert.’

Kunnen we creatiever kijken naar een leefbare wijk?

Ook als je een stad verdicht, zijn er tal van mogelijkheden, als je ze maar wilt zien. Van slim omgaan met hemelwaterafvoer tot kale gevels laten begroeien. Belangrijk is dat corporaties en andere bouwers aangeven wat ze belangrijk vinden voor het vastgoed én voor de huurders. Het is vervolgens aan groenprofessionals, zoals hoveniers, om goede oplossingen te bedenken.’

Hoe zit het met groen bij de bouw van lagere wooncomplexen?

‘Hier is de dichtheid lager en is er ruimte voor groen rondom de laag- of middenhoogbouw, zoals gemeenschappelijke tuinen. Ook hebben appartementencomplexen vaak platte daken en blinde gevels die je kunt vergroenen. Dit soort toevoegingen aan gebouwen zien we nu nog te vaak als een leuk extraatje. Terwijl je hiermee investeert in de klimaatbestendigheid van het vastgoed én in de gezondheid van de huurder.’

‘Als corporatie bouw je één keer een complex en breng je er pas weer zo’n driekwart eeuw later veranderingen aan. Dus als je nu niet bewust bouwt, ervaar je 70 jaar later nog de problemen daarvan. Ik daag corporaties uit om hier op de korte termijn slimmer mee om te gaan. Daar pluk je op de lange termijn de vruchten van.’

Hoe kunnen corporaties bewoners meekrijgen met ontstenen?

‘Bewoners verschillen in de manier waarop  ze naar hun buitenruimte kijken. Sommigen willen biodiverse tuinen, anderen zien het als een verlenging van de woonkamer. Toch zijn er veel bewoners die wel meer of beter groen willen, maar onvoldoende kennis of daadkracht hebben.’

‘Maak ontstenen zo makkelijk mogelijk. Organiseer een actie tegelwippen. En lever een woning standaard op met aarde in de tuin in plaats van zand, anders komen er meteen al stenen in. De grootste verantwoordelijkheid ligt bij de bouwsector, gemeenten en corporaties. Zij moeten het voortouw nemen, dan volgen de bewoners vanzelf.’

Door klimaatverandering krijgen Nederlandse woonwijken steeds vaker te maken met aanhoudende hitte. Een te warme woning is niet alleen oncomfortabel, maar kan ook ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken. Woningcorporaties pakken hierin steeds meer hun rol, ondanks dat investeringen voor hitte niet zijn meegerekend in de opgaven.

Lees meer over de aanpak van hittestress op Aedes.nl.
Of bekijk praktijkvoorbeelden over klimaatadaptatie.

Tekst: Djoeke Barkey

Wil je elk kwartaal Aedes-Magazine in jouw inbox?

Gerelateerde artikelen