‘De woningnood is nú’

In de komende 10 jaar kunnen corporaties – volgens een voorzichtige schatting – 170.000 extra woonruimten realiseren door hun bestaande woningvoorraad beter te benutten. Hospitaverhuur of woningdelen zijn snelle en meest kansrijke opties. Aan de toezichthouders om die kansen met de corporatiebestuurder te bespreken.

Volgens Martijn Ubink, directeur strategie bij Portaal, ligt de focus op bouwen, bouwen, bouwen om de woningcrisis op te lossen. Maar in de bestaande voorraad is er volop ruimte om meer mensen onderdak te bieden, bijvoorbeeld door hospitaverhuur of woningdelen. Woningcorporatie Portaal heeft zich een concrete doelstelling gesteld: jaarlijks 200 woonruimten extra realiseren in de bestaande voorraad. Ubink: ‘De woningnood is nú. Door een ambitieus aantal als doel te noemen, ontstaat urgentie. Kamerverhuur als hospita kan bijvoorbeeld morgen al.’

4 kansrijke opties

Op de Woontop eind vorig jaar spraken de overheid, corporaties en marktpartijen af om 100.000 woningen per jaar te bouwen. Als corporaties alleen niéuwe woningen bouwen, laten ze een grote kans liggen: de bestaande woningvoorraad beter benutten. Op initiatief van het netwerk van grote corporaties De Vernieuwde Stad – en in samenwerking met Aedes – deed Platform31 onderzoek naar 4 kansrijke opties: hospitaverhuur, woningdelen, woning splitsen en optoppen. Volgens ‘een voorzichtige schatting’ kunnen corporaties in de komende 10 jaar 170.000 extra woonruimtes toevoegen.

Onderzoeker Frank Wassenberg van Platform31 hoopt dat het – in potentie – hoge aantal extra woonruimten corporaties overtuigt om in actie te komen. De ruimte in de bestaande voorraad ís er. ‘Wij wonen in Nederland gemiddeld 15% ruimer dan in omliggende landen, we hebben meer kamers per persoon. Lange tijd bouwden we vooral woningen voor gezinnen, nu woont in 40% van de huizen iemand alleen. Ouderen wonen, als de kinderen het huis uit zijn, vaak in te grote woningen. Laten we de ruimte beter benutten.’

Het motto is doen

Volgens secretaris Letty Reimerink van De Vernieuwde Stad leeft het thema bij een deel van de corporaties nog onvoldoende. ‘Iedereen wil meters maken. En snel. Het motto van De Vernieuwde Stad is doen. Daarom namen wij het initiatief tot het onderzoek. Hoe kunnen we die bestaande voorraad beter benutten? We moeten aan de slag voor de mensen die op de wachtlijst staan. Dat zijn we aan onze stand verplicht.’

Workshop tijdens VTW Bouwdag
Tijdens de VTW Bouwdag op 2 april gaven Martijn Ubink van Portaal en Frank Wassenberg van Platform31 een workshop over het beter benutten van de woningvoorraad. Bekijk de aftermovie van de VTW Bouwdag.

Volgens Wassenberg moeten corporaties op een andere manier denken, los van bestaande systemen. Een voorbeeld: tel de wachttijd van 2 of 3 huurders die een woning gaan delen, bij elkaar op. ‘Je biedt meerdere mensen onderdak in plaats van 1, en zij komen sneller in aanmerking. In de praktijk is dat lastig: de systemen van een corporatie zijn ingericht op 1 huishouden per woning. De afdeling verhuur vindt meer huishoudens in een woning al snel niet werkbaar. De vraag is: hoe kun je het zo organiseren dat het wél lukt? Kijk bij andere corporaties die dat al doen.’

Analyse woningvoorraad

Portaal voegt de daad bij het woord: de corporatie heeft een analyse gemaakt van de woningvoorraad: welke woningen zijn geschikt voor welke optie? Volgens Ubink is die analyse een belangrijke eerste stap. ‘Laat de potentie zien van hoe je de bestaande voorraad kunt benutten, hospitaverhuur en woningdelen zijn voor ons kansrijk. Bespreek de analyse met de gemeente. Als je de voorraad goed in beeld hebt, gaat het treintje rijden. Als een woning vrijkomt, weet je vooraf al hoe je die beter kunt benutten.’

Wassenberg en Ubink, die tijdens de VTW Bouwdag op 2 april 2025 een workshop gaven, hebben een missie: zij roepen bestuurders en toezichthouders op om meer mensen in de bestaande voorraad te huisvesten. ‘We zijn er goed in om belemmeringen op te werpen. Of te denken dat iets niet in ons systeem past. Dat patroon moeten we doorbreken. We jagen de raad van commissarissen (RvC) aan om dit thema met hun bestuurder te bespreken, de goede vragen te stellen. Wat kan jouw RvC morgen doen?’

Lees door onder de illustratie

Mooi begin

BrabantWonen maakte ook een analyse van de woningvoorraad in Den Bosch. Uit onderzoek blijkt dat ‘enkele duizenden’ woningen in aanmerking komen voor een van de opties om de bestaande voorraad beter te benutten. Samen met 3 andere corporaties in de stad wil BrabantWonen dit jaar hiervoor 50 woningen inzetten. Volgens Gerben Stilma en Emmy van der Maarel, beiden commissaris bij BrabantWonen, is dat een mooi begin. ‘We willen versnellen, maar het moet ook haalbaar zijn.’

In gesprek met de bestuurder over dit thema komen diverse vragen aan de orde. Allereerst over de financiën (bijvoorbeeld de kosten voor splitsen van woningen). Wat willen de huurders zelf? Hoe kunnen we belemmeringen wegnemen? En meer huishoudens op 1 adres, wat betekent dat voor de leefbaarheid in de wijk? Een goede samenwerking met de wethouder is bovendien onmisbaar. Stilma: ‘We moeten als corporaties keuzes maken. We moeten ook veel bouwen. Wat kan de organisatie aan?’

Lef tonen

Tijdens de VTW Bouwdag volgden Stilma en Van der Maarel een workshop over de bestaand woningvooraad beter benutten. De oproep van Wassenberg en Ubink is niet aan dovemansoren gericht, blijkt na afloop. ‘Dat we dit jaar met 4 corporaties 50 woningen beter benutten, is mager. We gaan hier extra aandacht voor vragen bij de bestuurder. We moeten lef tonen.’

Rapport Platform31: snelle kansen
In het rapport Corporaties zien snelle kansen voor benutten bestaande voorraad staan 4 kansrijke opties: hospitaverhuur, woningdelen, splitsen en optoppen. Per optie is beschreven wat de kansen en belemmeringen zijn (voor corporaties, gemeenten en Rijk).

Tekst: Lisette Vos, illustratie: Curve

Wil je elk kwartaal Aedes-Magazine in jouw inbox?

Gerelateerde artikelen