Kristel Lammers over regionale energietransitie

In de regionale plannen voor de energietransitie, de regionale energiestrategie, lag de focus eerst op energie opwekken. Maar energie moet ook bereikbaar zijn voor iedereen. Samenwerken is daarom op alle fronten nodig – en ook al volop gaande, ziet Kristel Lammers.

Focus staat verbreding in de weg.

‘Energie is heel lang een eigen bubbel geweest. Net als mobiliteit dat was, en wonen. Het zijn thema’s of sectoren die van oorsprong zelf de regie hadden, maar waar steeds meer wederzijdse afhankelijkheid is ontstaan. Breder kijken is dus van groot belang. In hoe we samen optrekken in het opwekken én in de verdeling van energie. 30 regio’s werken nu in regionale energiestrategieën samen om energie op te wekken op land. Nu moeten we de volgende stap zetten en de uitdaging verbreden: vraag en aanbod, transport en opslag beter op elkaar afstemmen en het netwerk slim inzetten.’

Andere regels zijn nodig.

‘Het is ten eerste goed als leveranciers, gebruikers en andere partijen die betrokken zijn bij energievoorziening, intensiever contact leggen en bereid zijn om processen aan te passen. Met als doel om samen meer mogelijk te maken en de energievoorziening voor iedereen bereikbaar te houden. De eerste pioniers zijn al bezig.’

‘Zo is er het concept van de BalansWijk: een nieuw te bouwen woonwijk die grotendeels in de eigen elektriciteit kan voorzien, en waarvoor uitbreiding van het elektriciteitsnet niet nodig is. Zo’n BalansWijk gaat er in Almere komen. Daarvoor werken veel partijen samen: netbeheerders, kennisinstellingen, woningcorporaties en partijen in de bouw- en vastgoedsector.’

‘Het Nationaal Programma Regionale Energiestrategieën (NP RES) helpt de regio’s kennis te ontwikkelen en te delen om dit soort projecten mogelijk te maken. Kansen en belemmeringen zetten we op de agenda bij relevante organisaties. We hebben het dan ook over regelgeving. Bijvoorbeeld door de woningbouwregulering meer vanuit het energieoogpunt te benaderen. Wij agenderen en signaleren, en verbinden zo wetgeving en praktijk.’

Kristel Lammers is directeur van het Nationaal Programma Regionale EnergieStrategieën (NP RES). Met elkaar werken 30 energieregio's aan hernieuwbare energie op land. De afspraak uit het Klimaatakkoord is ten minste 35 TWh in 2030, inmiddels tellen de ambities van de volksvertegenwoordigers in deze regio’s op tot 55 TWh. Gemeenten, provincies en waterschappen werken samen met inwoners, maatschappelijke partijen, energiecoöperaties, netbeheerders en het Rijk. Het Nationaal Programma ondersteunt de regio’s.

Nieuwe verbindingen zijn het belangrijkst.

‘Absoluut. Er zijn mooie voorbeelden van energiegebruikers die in gesprek zijn met elkaar en met leveranciers. Zoals vervoersbedrijf RET in Rotterdam. Het RET-net heeft een flinke capaciteit, dat dagelijks honderden bussen, trams en metro’s voorziet van elektriciteit. Tijdens de daluren levert RET nu energie aan laadpalen bij metrostations. Dat scheelt nieuwe elektriciteitsaansluitingen en gaat netcongestie tegen. Dit is een prachtige kruisbestuiving tussen mobiliteit en energie. In woningbouw en energie heb je dat ook. Door de energietransitie ontstaan nieuwe verbindingen op het snijvlak van bestaande domeinen.’

Corporaties zoeken al volop samenwerking.

‘Woningcorporaties zijn vaak in gesprek met gemeenten over wonen. Maar zijn ze ook voldoende aangehaakt bij de ambtenaren die zich bezighouden met energie? En hebben die verschillende afdelingen binnen de gemeenten met elkaar contact? De contacten die je op dit moment hebt, zijn misschien niet altijd afdoende voor de vraagstukken van morgen.’

‘Corporaties spelen al een belangrijke rol in het energiesysteem en kunnen dat wellicht meer gaan doen. Met zonnepanelen op daken, warmtenetten en misschien ook wel batterijen. Of door aansluitingen te delen met bedrijventerreinen, die vaker overdag stroom nodig hebben, terwijl huishoudens dan juist minder verbruiken. Ik denk dat corporaties op termijn ook coöperatieve energiebedrijfjes kunnen worden.’

‘En zo is er een enorme diversiteit aan betrokken organisaties en activiteiten, die we verder op weg helpen. We hebben in de 6 jaar dat we bestaan al veel partijen bij elkaar gebracht en oplossingen gevonden. En we organiseren bijvoorbeeld webinars en bijeenkomsten, en maken explainervideo’s. Corporaties, en andere geïnteresseerden, kunnen daar gebruik van maken.’

Energietransitie is een sociaal-maatschappelijk vraagstuk.

‘Energie is een publiek goed – een kostbaar grondrecht. We hebben gezien welke impact de oorlog in Oekraïne daarop heeft. We moeten de energietransitie met elkaar verder brengen. Zodat energie voor ons allemaal beschikbaar blijft, nu en in de toekomst.’

‘Stichting Escamp voor vrouwen doet daarin bijvoorbeeld mooi werk. De stichting helpt vrouwen in de Haagse wijk om hun sociaal-economische positie te versterken, en stimuleert tegelijkertijd het gesprek over energietransitie. De dames naaien namelijk laptoptassen met een zonnepaneel. Zo voeren ze het gesprek over duurzame energie en verduurzaming en isolatie van het eigen huis.’

‘Er ontstaat een nieuwe dynamiek in deze wijk, waarbij je goed ziet dat het een vraagstuk voor ons allemaal is. Dat helpt woningcorporaties in de verduurzamingsplannen; corporaties zitten in het sociaal weefsel van steden en dorpen en hebben daarmee een sleutel in handen.’

‘De energietransitie is in de kern zeker een sociaal-maatschappelijk vraagstuk. Een vraagstuk dat we met meer aandacht en bewustwording vanuit alle hoeken van de samenleving kunnen versnellen. Vanuit welke motivatie je het ook doet – voor het klimaat, om minder energieafhankelijk te zijn van het buitenland of om woningen gerealiseerd te krijgen – we moeten hoe dan ook collectief de schouders eronder blijven zetten.’

Lees meer over op Aedes.nl bij het onderwerp Verduurzaming.
Woningcorporaties zijn voortvarend aan de slag met de doelstellingen in het Klimaatakkoord. Zo proberen we de warmtevraag van woningen te beperken en woningen aan te sluiten op een duurzame energiebron. Daarmee brengen we samen de CO2-uitstoot terug. Uitgangspunt bij de verduurzaming van de woningen is dat dit zowel voor de corporaties als voor huurders betaalbaar moet blijven.

Tekst: Riejanne Wolswinkel, foto: Marline Schoneveld

Wil je elk kwartaal Aedes-Magazine in jouw inbox?

Gerelateerde artikelen