Toezicht

‘Meer en sneller bouwen lukt alleen samen’

Toezichthouders en regionale samenwerking

4 minuten leestijd

De urgentie om meer en sneller woningen te bouwen is groot. Corporaties, zoals in de regio Haaglanden, kunnen dat niet alleen. De wil uitspreken om samen te werken, met andere corporaties en marktpartijen, is niet genoeg. Toezichthouders moeten hun bestuurders hierop kritisch bevragen.

Op een locatie in Moerwijk in Den Haag Zuidwest, waar 50 woningen van Hof Wonen worden gesloopt, moet een woontoren met bijna 550 appartementen verrijzen: project Levels. Het is een project van ontwikkelaar Stebru, Hof Wonen en de gemeente Den Haag. Corporatie Mooiland, uit een andere regio, helpt Hof Wonen door de ontwikkeling van 142 sociale huurwoningen over te nemen. De bouw kan nog niet starten. Het plan ligt nu bij de Raad van State, vanwege bezwaren van omwonenden.

‘De praktijk is vaak complex’, zegt Karolien de Jager, bestuurder van Hof Wonen. Ze noemt dit project als een mooi voorbeeld van samenwerking met een projectontwikkelaar én met een corporatie buiten de regio Haaglanden.

Bouwplan vlot trekken

In de regio Haaglanden werken 19 corporaties samen om meer en sneller te bouwen. Hun ambitie staat in de regionale woondeal: 25.000 woningen tot 2030. Om die doelstelling te halen, helpt het om onderling solidair te zijn. Corporaties kunnen een beroep doen op hun collega’s als ze hun opgave niet binnen hun eigen begroting rondkrijgen.

Samenwerken in de regio
De VTW en de Haagse corporaties verenigd in de SVH hielden eind 2024 een bijeenkomst over de regionale opgave en samenwerking in de regio.
Bekijk de samenvattende video Samenwerken in de regio.

Daarnaast zitten alle bouwpartners aan de Regionale Versnellingstafel – naast corporaties zijn dat de lokale, regionale en landelijke overheid, ontwikkelaars, beleggers en bouwers. Op verzoek denken zij samen na over een oplossing om een gestrand bouwplan vlot te trekken, bijvoorbeeld door te helpen vertraging te voorkomen bij Raad van State-procedures.

Durf hulp te vragen

Nicole Maarsen, voorzitter van de Regionale Versnellingstafel Haaglanden, doet een beroep op alle partijen: durf een hulpvraag te stellen. ‘Waar loopt een project spaak? Dat willen we boven tafel krijgen. Samen komen we eerder tot een oplossing. Als we de bouw van woningen willen versnellen, is het cruciaal dat alle partijen aan tafel zitten.’

Maarten Souverijn
Commissaris stichting Willibrordus, Wassenaar

‘Niet alles kan tegelijk. We moeten keuzes maken om te versnellen’

De Regionale Versnellingstafel heeft op basis van de beschikbare data van de provincie Zuid-Holland een overzicht van alle bouwplannen voor de regio Haaglanden gemaakt. Dat inzicht is volgens voorzitter Maarsen stap 1. De volgende stap is verdieping: waarom ligt een plan stil en wat kunnen we doen om de impasse te doorbreken? Het zijn diezelfde vragen die toezichthouders van een corporatie zouden moeten stellen, vindt Maarsen. ‘Een lijst met bouwprojecten is niet genoeg. Kijk vooruit. Waar zitten eventuele belemmeringen, wat is er nodig om wél te kunnen bouwen? Stel die vragen aan de bestuurder.’

~ Lees verder onder de illustratie ~

Creatief keuzes maken

Maarten Souverijn, RvC-lid van stichting Willibrordus in Wassenaar, 1 van de corporaties van de Sociale Verhuurders Haaglanden (SVH), is het daarmee eens. Hij en zijn collega’s in de RvC denken mee over de haalbaarheid en versnelling van bouwplannen van de corporatie. ‘We moeten creatief zijn. Moeten we bouwprojecten die kleiner zijn en sneller gebouwd kunnen worden, voorrang geven op grotere projecten die langer duren of nog onzeker zijn? Niet alles kan tegelijk. We moeten keuzes maken om te versnellen.’

Om de hoge aantallen extra woningen in de regio Haaglanden te halen moeten corporaties volgens Souverijn verder kijken dan alleen de eigen bouwplannen in de eigen gemeente. Samen bouwen voor de regio, door over gemeentegrenzen heen te kijken en elkaar, waar nodig, financieel te steunen, is volgens de toezichthouder complex. ‘We voelen allemaal de urgentie. Maar hóe samenwerking in de praktijk moet, is best ingewikkeld.’

Toezichthouder Souverijn vindt het een goede zaak dat bestuurders en toezichthouders in de regio hierover samen in gesprek gaan, zoals tijdens de bijeenkomst van de Vereniging Toezichthouders in Woningcorporaties (VTW) en de Sociale Verhuurders Haaglanden (SVH) (zie kader). ‘We moeten de blik, ook als RvC, meer naar buiten richten. Hoe kunnen we samen meer en sneller bouwen? Het helpt om dit samen te bespreken en echt de diepte in te gaan.’

Gesprek over solidariteit

Karolien de Jager vindt dat toezichthouders een belangrijke rol spelen in de gezamenlijke bouwopgave. ‘Vraag aan je bestuurder: heb je solidariteit nodig of kun je die geven? Ga het gesprek hierover aan. Als we willen versnellen, moeten we niet alleen naar het belang van de eigen corporatie kijken. Vaak is het argument dat huurders van de corporatie die hulp biedt, er niet op achteruit mogen gaan. Dat is inderdaad een lastig dilemma. Tegelijkertijd moeten we ook naar het gemeenschappelijke doel kijken: zoveel mogelijk woningen in de regio.’

Karolien de Jager
Directeur-bestuurder Hof Wonen

‘Heb je solidariteit nodig of kun je die geven?’

De wil om samen te werken is er zeker, ziet De Jager. Maar dat alleen is niet genoeg. Bij tegenwind moeten álle partijen doorzetten. ‘Het resultaat staat of valt met de vraag of bestuurders écht willen. Als een bestuurder bij een eerste discussie afhaakt, dan maak je het probleem groter, niet kleiner. Dan werk je samen voor de bühne.’

Er kan veel wél

Corporaties hebben op lange termijn niet voldoende financiële middelen om alle broodnodige woningen te bouwen én te verduurzamen én in stand te houden. Maar De Jager van Hof Wonen laat zich niet ontmoedigen. Er kan intussen veel wél. In haar vorige baan was ze nauw betrokken bij de reddingsoperatie van Vestia. Een toonbeeld van solidariteit in de sector: woningcorporaties namen woningen van Vestia over, inclusief een grootschalige leningenruil. ‘Het was en is vaak niet makkelijk om samen tot een oplossing te komen. Maar het is wel noodzakelijk. Verzin samen een list en blijf doorzetten.’

VTW-Bouwdag
Tijdens de VTW-Bouwdag op 2 april 2025 verzorgen Karolien de Jager, Nicole Maarsen en Jozefine Hoft, directeur SVH een workshop over Regionale Samenwerking en Solidariteit.
Bestuurders en commissarissen van woningcorporaties kunnen zich aanmelden voor De Bouwdag.