Woondeals: samen
de schouders eronder

Regionale woondeals vragen om een gezamenlijke zoektocht van gemeenten, provincies en corporaties naar beschikbare bouwlocaties. Hoe verloopt deze samenwerking? Een wethouder, een gedeputeerde en een vertegenwoordiger van regionaal samenwerkende corporaties delen hun ervaringen.

‘Met de regionale woondeals zetten we serieuze aantallen woningen op de kaart. In het gesprek hierover staan de gemeente Meppel en de provincie Drenthe zij aan zij. Gezamenlijk zetten zij in op versnelling, bijvoorbeeld door personeel en ambtelijke ervaring uit te wisselen. De Taskforce Nieuwbouw Woningcorporaties is beschikbaar om te helpen de woningbouw extra te versnellen.’ (Zie ook ‘Je hebt er meer invloed op dan je denkt’ in dit Aedes-Magazine.)

‘Meppel is de Drentse gemeente met het kleinste oppervlak. Toch hebben we 3.000 nieuwe woningen gepland voor 2030, in nieuwbouwwijk Nieuwveense Landen en door op voormalig industrieterrein Noordpoort te bouwen. Langlopende onderhandelingen over bouwlocaties vertragen de realisatie. Daarom is het zo belangrijk dat het Rijk de procedures voor ruimtelijke ordening aanpakt.’

We zien weer enthousiasme

‘Tegelijk valt er in het bouwproces zelf nog veel tijdwinst te boeken. Gestandaardiseerde woningen komen kant-en-klaar van de fabrieksband gerold; wat zou het mooi zijn als we daar vergunningen direct op kunnen toetsen.’

‘Bouwgronden vinden we door eigen grondposities en intensief overleg met corporaties en ontwikkelaars. Het blijft gericht kijken waar je kunt in- of uitbreiden. In gesprekken met corporaties zien we weer enthousiasme, ook dankzij de afschaffing van de verhuurderheffing. De sociale woningbouwopgave is niet mals: dat vraagt wat van de samenwerking tussen gemeenten en corporaties. In het hart van onze binnenstad realiseren we samen met woningcorporatie Actium 75 sociale huurappartementen. Ik vind het van lef getuigen dat we daar appartementen met een lage huur op relatief dure grond bouwen. We hebben veel werk te verzetten in een wereld waarin wonen duurzaam, leefbaar én betaalbaar moet blijven.’

‘Het vinden van bouwlocaties op korte termijn is niet onze grootste uitdaging. Dat is vooral de keuze om tempo te maken in de processen om meer woningen op de al beschikbare locaties te realiseren. De bouw van sociale huur stokte een tijd na de invoering van de verhuurderheffing in 2013 en nieuwe regelgeving in de Woningwet 2015. De laatste jaren verandert dat weer: een omslag die corporaties weer in stelling brengt.’

‘Kijk naar de uitstroom uit zorginstellingen of de huisvesting van statushouders. Daar loopt het geregeld spaak doordat commerciële partijen eerder voor rendement gaan dan voor sociale belangen. Logisch, maar daardoor blijven heel veel maatschappelijke opgaven liggen. Dat benadrukt het belang van sociale huur.’

Kans om locaties te bemachtigen

‘Niet alle gemeenten zetten al even fanatiek in op deze trend. Wel zie ik dat we als woningcorporaties in de zoektocht naar bouwlocaties weer veel productiever in gesprek komen. Gemeenteambtenaren leggen marktsignalen over vrijkomende grond steeds vaker neer bij corporaties. Puur omdat sociale standpunten op gemeentelijk en provinciaal bestuursniveau stevig tellen. Dit vergroot onze kans om locaties te bemachtigen. Ik zie de situatie per maand verbeteren.’

‘Vanuit het verleden kennen corporaties nog wel grondaankoopbeperkingen, maar ook daarin zit beweging. Nu het tij keert, tuigen gemeenten en corporaties hun organisaties weer vol op voor de sociale bouwopgave die er ligt. Punt is wel dat heel veel grond al is verworven door marktpartijen. Maar iedereen – bij gemeenten en corporaties – staat in de stand van: we moeten, mogen en gaan weer.’

‘Nieuwe locaties vinden is in Zuid-Holland niet het vraagstuk, voldoende instrumenten voor provincies om regie te voeren wel. Bevoegdheden spitsen zich vaak toe op zaken stopzetten, niet zozeer op zaken verder helpen. Ook het effectief inzetten van subsidies hangt af van de bereidheid tot samenwerking.’

‘Het is echt nodig dat het Rijk aan tafel niet alleen vraagt maar ook iets biedt. Zo wil het Rijk inzetten op betaalbaar wonen, maar daar past dan ook financiële ondersteuning bij om dat mogelijk te maken. Andere voorbeelden zijn investeren in noodzakelijke infrastructuur, om woningbouwlocaties te ontsluiten én om bij te dragen aan een oplossing voor het stikstofprobleem.’

Samen de schouders eronder

‘En hoe krijgen we de noodzakelijke randvoorwaarden op orde? Er is een tekort aan personeel bij bouwers, gemeenten, omgevingsdiensten, provincies. Dat heeft bijvoorbeeld gevolgen voor de stikstofberekeningen, nu de bouwvrijstelling eraf is. Of in de aanpak van rioleringen, wegen en de elektriciteitsaanleg. De uitdagingen met de stikstofproblematiek en oplopende grondstofprijzen worden groter. In de woorden van minister Hugo de Jonge: Er is meer tegenwind.’

‘In de regio’s Haaglanden en Rotterdam-Rijnmond werken gemeenten, provincies en corporaties al heel lang intensief samen. In Haaglanden kopen corporaties met de bouwstroom gezamenlijke industriële woningen in. Gemeenten, provincie, corporaties en bouwers in de regio Rotterdam hebben een bouwtafeloverleg om knelpunten te bespreken. Succes haal je uit samen de schouders eronder zetten. Hierbij moeten we ons niet te veel fixeren op aantallen maar op het fiksen van problemen. Alleen zo komen we eerder tot versnelling.’