‘1 op de 4 straten gaat open’

Woningcorporaties moeten versneld hun huizen verduurzamen, bijvoorbeeld met zonnepanelen en warmtepompen. Tegelijkertijd is het elektriciteitsnet nu op veel plekken overbelast. Hoe realistisch zijn de plannen dan nog en wordt er wel samengewerkt? Annette Sengers van netbeheerder Enexis reageert op stellingen.

Voor verduurzaming is samenwerken belangrijker dan ooit.

We moeten absoluut samen optrekken. Maar dat doen we altijd al. Al jarenlang werkt Enexis nauw samen met 96 woningcorporaties in ons werkgebied. We voeren het gesprek over wat zij nodig hebben. Eerder ging dat bijvoorbeeld over administratie en beschikbaarheid van data. En 5 jaar geleden zijn we gestart om duurzaamheidsplannen van corporaties op te halen, zodat we bijtijds het net daarop kunnen aanpassen. En bij nieuwbouw overleggen alle grondpartijen met elkaar en leggen we direct een zwaarder net neer. Dat werkte op veel plekken goed, toch haalt de praktijk ons nu in.’

‘Bijna alle laagspanningsnetten zitten ook aan hun maximale grens door de enorme toename in elektrisch vervoer, warmtepompen en zonnepanelen. Dat is een heel zwaar probleem. Natuurlijk hebben we daarover veel contact met elkaar, woningcorporaties vragen ons om mee te denken. Maar de realiteit is, dat we het niet kunnen bijbenen. Er zijn wachttijden ontstaan, zowel bij renovatie- en verduurzamingsprojecten als nieuwbouw.’

Zonder een goed elektriciteitsnet is verder verduurzamen onmogelijk.

‘Er zijn ook andere manieren om woningen te verduurzamen. Door te isoleren bijvoorbeeld. Het overheidsplan om vanaf 2026 de aankoop van een nieuwe cv-ketel te verbieden, legt een enorme druk. We kunnen niet nu alle warmtevraag vertalen naar elektriciteit. Onlangs wilde een woningcorporatie in een nieuw appartementencomplex iedere woning een eigen warmtepomp geven. Dat vraagt gigantisch veel van het energienet en is overigens ook niet nodig.’

Annette Sengers (53) is zo’n 20 jaar actief bij netbeheerder Enexis, waarvan de laatste jaren als manager van grootzakelijke multisites. Dat zijn de klanten die veel aansluitingen op het elektriciteitsnet hebben. In deze rol heeft zij ook de woningcorporaties onder haar hoede.

‘Elektriciteit is niet de enige oplossing om van het gas af te gaan. Collectieve warmte is efficiënter en er zijn veel verschillende warmtesystemen mogelijk, maar het vergt vaak meer voorbereiding. En soms is het er gewoon nog niet. Een warmtebuffer bijvoorbeeld; dat is een vat met water waarin je warmte kunt opvangen en vervolgens gedoseerd kunt verwarmen, wat vooral in de winterperiode het net zou ontlasten. Kijk per locatie wat de beste oplossing is. Daarvoor heb je niet alleen elkaar als corporatie en netbeheerder nodig, maar ook de gemeente met haar warmtevisie.’

Gemeenten zijn cruciaal in de samenwerking

‘Het gaat om de samenwerking tussen de driehoek van gemeente, corporaties en netbeheerder. Enexis is al langere tijd, samen met corporaties en gemeenten, in gesprek over de Transitievisie Warmte en de uitvoeringsplannen die daaruit voortvloeien. Helaas zijn niet alle gemeenten daar even ver mee.’

‘Wij hebben een plan gemaakt om projectgewijs een zwaarder net neer te leggen. We noemen dat de Buurtaanpak en hebben daarvoor net een campagne gelanceerd. 1 op de 4 straten gaat open, daar hebben we zeker 5 tot 10 jaar voor nodig. Halverwege 2024 weten we tot een jaar vooruit wanneer welke buurt aan de beurt is. De planning stemmen we af met gemeenten. De tijd dringt, dus het is belangrijk dat gemeenten daarin vlot mee kunnen gaan. En het mooiste is als corporaties met hun verduurzamingsplannen direct achter de netverzwaring aan lopen.’

Op korte termijn zijn er voldoende opties om het elektriciteitsnet te ontzien

‘Wat sowieso kan en altijd nodig zal blijven, is spreiding in energiegebruik. We zien dat corporaties huurders al voorlichten over pieken en dalen in energiegebruik. Denk maar aan het opladen van apparaten en auto’s, dat hoeft niet direct als je thuiskomt uit je werk en ook de oven en de verwarming aan zet. En de wasmachine en vaatwasser kunnen prima ’s nachts draaien. Of juist wanneer de zon schijnt.’

‘Energieleveranciers voeren inmiddels verschillende tarieven door; er is bijvoorbeeld een leverancier die stroom in de weekenden gratis maakt. In Amsterdam is een app waarin je kunt zien wanneer de vraag naar stroom hoog of laag is en waarmee je punten of geld kunt verdienen. Kortom, we kunnen met elkaar de vraag naar stroom beïnvloeden, en waarschijnlijk werkt een prijsprikkel dan het beste.’

‘Ook komen er steeds meer technische oplossingen. Bijvoorbeeld om de stroomtoevoer bij laadpalen te ‘knijpen’: er komt dan minder stroom door, zodat het langer duurt voor een voertuig is opgeladen. Maar het allerbeste is om oplossingen te bedenken die ook op langere termijn minder van het energienet vragen, zoals warmteoplossingen.’

We zien nog onvoldoende het gezamenlijke belang van maatregelen

‘Het knelt, dat is duidelijk. Kunnen we met bv Nederland naar het grotere plaatje kijken en snel in actie komen? Volgens mij voelt iedereen dat de druk hoog is. En dan zijn we ook een land waar dingen wel snel kunnen. Het is belangrijk dat we in gesprek blijven met overheden, Aedes, netbeheerders en gemeenten en allemaal voelen dat er haast bij is. We moeten zaken anders aanpakken: niet spanningsklachten stuk voor stuk oplossen, maar buurtgericht het net verzwaren.’

‘Tegelijk kunnen we aan het grote publiek uitleggen dat iedereen erbij gebaat is als we het elektriciteitsnet stabieler gebruiken. Enexis krijgt gigantisch veel klachten over de netspanning. Iedereen begint het te merken, en daardoor komt er wel in hoog tempo meer begrip. Er is nu al veel communicatie door de diverse partijen, ook daarin zouden we samen kunnen optrekken.’

Nieuwbouw en verduurzaming van sociale woningen staan steeds vaker onder druk door te weinig aansluitmogelijkheden op het elektriciteitsnet. Netcongestie lijkt voor woningcorporaties de zoveelste belemmering bij de bouw en verduurzaming van betaalbare huurwoningen. Lees meer over netcongestie op Aedes.nl.

Tekst: Riejanne Wolswinkel

Wil je elk kwartaal Aedes-Magazine in jouw inbox?

Gerelateerde artikelen