'Geen vooropgezet plan, zelfs geen schets'

Betrek vanaf dag 1 bewoners bij ingrijpende renovatieprojecten. Natuurlijk, dat kost tijd en geld, maar de plannen worden er beter door en uiteindelijk ben je sneller klaar. Klinkt dat te mooi om waar te zijn? In de Bloemenbuurt in Didam werken corporatie Plavei, gemeente en bewoners eendrachtig samen. En het werkt!

Het begon allemaal met een spandoek op een huis in de Bloemenbuurt in Didam, gemeente Montferland. Daarop werd gerept over ‘klotewoningen vol tocht’. Voor directeur-bestuurder Arjan ter Bogt van corporatie Plavei, was het aanleiding om bij de opsteller van de spandoektekst op de koffie te gaan.

Ter plekke constateerde Ter Bogt dat hij onder het raam door naar buiten kon kijken, maar hij dacht ook dat het verder wel meeviel. Om toch tegemoet te komen aan de grieven van de bewoner werd een bouwkundig onderzoek uitgevoerd, ook bij andere huizen in de wijk.

25 miljoen
Conclusie: de hele buurt zou grootschalig gerenoveerd moeten worden. Ter Bogt: ‘Dat zou 25 miljoen gaan kosten. Dat heb ik in de begroting gezet. En verder heb ik vooralsnog niks gedaan. Want eerst wilde ik weten hoe de bewoners erover dachten.’ Daarover later meer.

Het project ging veel verder dan de toch al niet kinderachtige klus van de renovatie dan wel sloop en nieuwbouw van 220 woningen. Want in overleg met de gemeente werd besloten om ook de openbare ruimte aan te pakken.

‘De buurt was verrommeld, onder meer door het gebrek aan parkeerruimte: mensen parkeerden hun auto in de voortuintjes’, zegt Walter Gerritsen, wethouder volkshuisvesting bij de gemeente Montferland. ‘Bovendien wilden we in het kader van onze verduurzamingsagenda de wijk groener maken en een warmtenet aanleggen. Voor dat laatste moeten de straten toch open. Die gelegenheid wilden we aangrijpen om parkeerplaatsen aan te leggen, waarvoor de tuintjes gehalveerd moesten worden.’

Meerdere selectiecommissies
Renovatie, sloop, de daarmee gepaard gaande verhuizing naar een al dan niet tijdelijke woning, nieuwbouw, gehalveerde tuintjes, een warmtenet: het was een enorme ingreep in de leefomgeving van de bewoners, besefte corporatiebestuurder Ter Bogt. Daar heb je draagvlak voor nodig.

Kijk ook eens bij: Visie op opdrachtgeverschap: noodzaak in tijden van schaarste.

Daarom organiseerde Plavei samen met de gemeente eind december 2017 een dag waarop de bewoners niet alleen konden vertellen wat er anders moest in de wijk, maar ook waar ze trots op waren. De 3 partijen ontwikkelden samen een plan van aanpak. In de loop der tijd werden nog diverse bijeenkomsten voor bewoners georganiseerd, om de voortgang van de plannen te bespreken en feedback op te halen.

In aanloop naar de uitvoering van de nieuwbouw en renovatie werden meerdere selectiecommissies ingesteld. Daarin konden bewoners en omwonenden meedenken én meebeslissen over de verschillende plannen van meerdere aannemers.

Energie in positieve zaken
Een van de bewoners in zo’n selectiecommissie was Rita Berendsen, van wie de woning gesloopt werd. Ze keert terug in een nieuwbouwwoning. De selectiecommissie kostte haar veel tijd, ‘want ik heb me er echt in vastgebeten’, zegt ze. ‘Maar het was het allemaal waard, het was hartstikke interessant en ik vond het heel fijn mee te kunnen denken over mijn eigen woning.’

Berendsen zag aanvankelijk veel scepsis en ook wel boosheid bij haar buurtgenoten. ‘Maar boosheid heeft geen nut. De renovatie ging toch gebeuren en je kunt je energie beter in positieve zaken steken.’

Ze voelde zich gehoord, zegt ze: ‘De communicatie was heel open en prettig – ik denk dat dat heel belangrijk is. Zodra er een nieuwe ontwikkeling was, kregen we een brief en Plavei is bij elke bewoner langs geweest om te horen hoe hij of zij tegen de sloop aankeek.’

Soepeler
Ook wethouder Gerritsen is heel positief over de samenwerking tussen de drie partijen. ‘We hadden geen vooropgezet plan, zelfs geen schets van hoe we het voor ons zagen. Want als je die laat zien, denken mensen: “Het is al besloten.” We hebben heel goed naar de bewoners geluisterd. Die kregen daardoor steeds meer vertrouwen in het proces. Dat was heel mooi om te zien.’

Dat proces was wel tijdrovend en bovendien spendeerde de gemeente er een paar miljoen aan. ‘Maar,’ zegt Gerritsen, ‘in het begin kost bewonersparticipatie misschien veel tijd, uiteindelijk loopt alles er soepeler door. Omdat de bewoners achter de plannen gaan staan, krijg je ook de gemeenteraad makkelijker mee.’

Die ervaring heeft Ter Bogt ook. ‘Er waren steevast gemeenteraadsleden aanwezig bij de informatiebijeenkomsten, om zich te laten informeren. Ook de relatie met de huurdersvereniging was goed. Het verliep allemaal bijna organisch.’

Als het project in 2023 is afgerond, willen corporatie en gemeente voortgaan op het ingeslagen pad, zegt Ter Bogt tot slot: ‘Door dit project hebben we mensen leren kennen die wat willen betekenen voor de buurt. We blijven naar hun ideeën luisteren en samenwerken.’

Tekst: Floris Dogterom, foto's: Martin Waalboer

Wil je elk kwartaal Aedes-Magazine in jouw inbox?