Achtergrond

Maatwerk voor Noord- en Oost-Nederland

‘Begin met denken vanuit de regio’

4 minuten leestijd

Wat als het credo bouwen, bouwen, bouwen maar beperkt van toepassing is? Als de vergrijzing plaatselijk veel harder toeslaat? Als je minder kunt lenen dan andere corporaties, omdat je onderpand domweg minder waard is? 40 corporaties in het noorden en oosten van Nederland vragen met hun Scheefcampagne om regionaal maatwerk.

De Scheefcampagne zag het licht in november 2020, op de voorpagina van Trouw. Veel regionale en lokale media volgden. Nog dezelfde week resulteerde dit in Kamervragen van het PvdA-Kamerlid Henk Nijboer. Daar bleef het niet bij. Er kwamen video’s met praktijkverhalen van corporatiebestuurders, en van huurders- en welzijnsorganisaties. De campagnetrein reed op volle snelheid door naar de Tweede Kamerverkiezingen.

De uitdagingen van het platteland zijn anders dan die van de grote steden. Toch focust het Haagse woonbeleid zich vooral op die laatste groep. ‘Af en toe voelt het alsof wij moeten verdedigen dat we hier ook opgaven hebben’, vertelt Els Birkenhäger, directeur van Sité Woondiensten in Doetinchem.

‘Toen het Volkshuisvestingsfonds ontstond, werd meteen gesproken over aanvragen voor de verduurzaming van honderden woningen tegelijk. Zoveel staan er bij ons niet eens in een heel dorp! Het lijkt alsof Den Haag geen besef heeft van onze schaal.’

Els Birkenhäger van Sité Woondiensten

‘Het lijkt alsof Den Haag geen besef heeft van onze schaal’

Uitgangspunt is vertrouwen
Hetzelfde geldt voor de energietransitie. ‘Van het gas af betekent óf aansluiten op een warmtenet, of helemaal elektrisch. Wij weten allang, dat een warmtenet hier op de meeste plaatsen niet haalbaar is. Dus wij moeten alle woningen één voor één van het gas afhalen. Dat kost duizenden euro’s per huis extra. Die extra kosten betalen zich in de Randstad terug door een hogere waarde van de woning. Hier geldt dat niet.’

Birkenhäger: ‘Dat vertaalt zich ook naar de verhouding tussen opgaven en middelen. Het gaat hier misschien om minder grote getallen, maar verhoudingsgewijs is het net zo ernstig. Bij de korting op de verhuurderheffing ligt de nadruk op verduurzaming en nieuwbouw. Wij willen liever geen afspraken. Het uitgangspunt moet het vertrouwen zijn dat wij weten wat nodig is. Laat ons het geld daarvoor inzetten.’

Kijk op Aedes.nl ook eens bij de onderwerpen Regionale woningmarkten en Opgaven en middelen.

Geen slachtofferrol
Tijdens individuele gesprekken ontdekten corporatiebestuurders hun gezamenlijke zorg. Zo ontstond het idee voor de Scheefcampagne. ‘We zijn een werkgroep gestart, met beleids- en communicatiecollega’s’, vertelt Irene Willems-Sloot, communicatieadviseur bij Accolade.

‘Een communicatiebureau uit Leeuwarden heeft ons geholpen bij de vraag hoe we onze boodschap in Den Haag voor het voetlicht konden brengen. Zonder in de slachtofferrol te kruipen.’ ‘We wilden op een positieve manier de urgentie benadrukken. Die andere wooncrisis, die zich hier afspeelt, moest een gezicht krijgen’, vult haar collega Sandra Mulder van Woonservice aan.

‘Geef ons ruimte voor maatwerk’

Om de woningnood in drukbevolkte delen van Nederland op te lossen, is het landelijk beleid voornamelijk gericht op bouwen. In Noord- en Oost-Nederland is geen woningtekort, maar dreigt leegstand en verpaupering. Daarom voeren 40 corporaties campagne onder het motto: ‘Het landelijk woonbeleid is scheef, zet dat recht’.

Luisteren naar huurders
Want de situatie in het noorden en oosten ís wezenlijk anders dan in de Randstad. Mulder: ‘Tot voor kort kon je in sommige dorpen voor een ton een rijtjeshuis kopen. Ook lagere inkomens gaven de voorkeur aan koop. In onze huizen zitten dus echt alleen de laagste inkomensgroepen.’ Tegelijk liggen de eisen aan een woning hoger. Hoogbouw is uitzondering op het platteland. Birkenhäger: ‘In de Randstad maakt het bij wijze van spreken niet uit wat je bouwt, er is vraag genoeg. Hier moet je goed luisteren naar wat huurders willen.’

De driedubbele vergrijzing in het noorden en oosten speelt ook een belangrijke rol. Sandra Mulder: ‘Mensen blijven langer zelfstandig wonen. Dus we bouwen nu veel levensloopbestendig, met slaapkamer en badkamer op de begane grond. Maar er moet later ook weer een gezin in kunnen, dus er moet ook ruimte boven zijn.’

Sfeerbeeld levensloopbestendige woningen in dorp

Gemeenteraadsverkiezingen
Birkenhäger: ‘Het voordeel van deze regio is het ‘noaberschap’, men kent elkaar. Als corporatie zijn de lijntjes met gemeente, zorgpartijen en politie daardoor kort. Dat netwerk kunnen we zelfs nog uitbreiden naar ziekenhuizen en onderwijs, samen optrekken richting Den Haag.’

Irene Willems-Sloot: ‘De kracht van een goede campagne is duidelijke keuzes maken en het goede moment kiezen. Dat kost tijd, maar het loont. Benut zowel sociale media als het netwerk in je directe omgeving.’

‘En toon lef, wees ludiek’, vertelt Sandra Mulder. ‘Op het Binnenhof hadden we een abri-campagne, met bewegende borden, waarop we de lijsttrekkers zelf aanspraken, namens de 40 woningcorporaties in Noord- en Oost-Nederland.’

Inmiddels richten de pijlen zich op de verkiezingen voor de gemeenteraad met presentaties voor kandidaat-raadsleden en berichten op sociale media

Inmiddels richten de pijlen zich op de gemeenteraadsverkiezingen. Met presentaties voor kandidaat-raadsleden en berichten op sociale media. ‘Ook denken we na over een werkbezoek van onze nieuwe minister, of Kamerleden’, vertelt Sandra Mulder. ‘Misschien een ludieke fietstocht over de Col du VAM, de voormalige vuilnisbelt van Assen. De kracht van de Scheefcampagne ligt volgens mij vooral in de omvang van het gebied dat de 40 corporaties in Noord- en Oost-Nederland beslaan.’

Inzetten op veerkracht
De inhoud wordt voortdurend aangepast aan de actualiteit. 2 oorspronkelijke doelen konden worden afgevinkt: een minister voor Volkshuisvesting en afschaffing van de verhuurderheffing. Maar dat laatste leidt ook tot nieuwe zorgen, want hoe pakt dit uit? Vloeit het geld straks vanuit het platteland naar de grote steden? Ook bij krimp is het geld nog keihard nodig in de kleine kernen.

‘Ook bij krimp is het geld nog keihard nodig in de kleine kernen’

‘Daarnaast wil ik bij deze verkiezingen inzetten op veerkracht’, vertelt Els Birkenhäger. ‘In een aantal buurten waar wij woningen hebben, gaat het echt niet goed met de mensen. Dat probleem is hier vergelijkbaar met de Randstad, blijkt uit onderzoek. Dat moet een belangrijk thema worden voor de komende 4 jaar. Want ruimte in het toewijzingsbeleid kan helpen.’

Succesfactor
Maar misschien wel het belangrijkste voor de komende tijd is de motivatie om door te gaan met de campagne. ‘We voelen onderling veel chemie’, vertelt Irene Willems-Sloot. ‘We zijn allemaal inwoners van deze regio en willen er samen voor gaan. Het scheve beleid moet worden rechtgetrokken.’

Els Birkenhäger vult aan: ‘En we hebben veel lol, ook dat is een succesfactor. We waren ons er meteen van bewust dat dit geen projectje was van een half jaar. We moeten elkaar de komende jaren blijven vasthouden. Totdat Den Haag ziet: alles begint met denken vanuit de regio.’