‘DE OVERHEID IS AAN ZET’

Een grote groep huurders heeft moeite om de rekeningen te betalen. Nibud-directeur Arjan Vliegenthart reageert op 5 stellingen over deze betaalbaarheidscrisis. ‘Betaalbaarheid is niet alleen een verantwoordelijkheid van woningcorporaties.’

Betaalbaarheid huurwoningen hoort in top 5 maatschappelijke problemen

‘Volmondig ja. Het is een van de grote problemen van onze tijd. Niet alleen de betaalbaarheid, ook de beschikbaarheid van sociale huurwoningen. Wij zien dat heel veel mensen op zoek zijn naar een geschikte woning. Als je niet zo’n dikke portemonnee hebt, kun je die niet vinden. Omdat er onvoldoende sociale huurwoningen zijn.’

‘En als ze er wel zijn, zijn ze vaak te duur. Huurders geven vaak structureel meer aan woonlasten uit dan kopers. Dat maakt hen extra kwetsbaar. Vooral omdat een groot deel van die huurders een veel lager inkomen heeft dan kopers. Voor veel mensen op het sociale minimum zit de huidige huurprijs tegen de pijngrens aan. Ook met huurtoeslag zitten die mensen nog in de knel. We hebben het dan over zo’n 800.000 huishoudens.’

Maak sociale huurwoningen kleiner, eenvoudiger en minder duurzaam zodat de huren omlaag kunnen

‘Nee. Vooral niet kleiner. Veel gezinnen met een relatief smalle beurs wonen al heel krap. Dat is lastig leven: met z’n vijven op 55 vierkante meter. In deze coronatijd is dat gebrek aan ruimte extra zwaar. Voor kinderen is er geen rustig plekje om huiswerk te maken. Het is geen oplossing om gezinnen met weinig geld nog kleiner te laten wonen, dat maakt hen alleen maar kwetsbaarder.’

‘En hoezo eenvoudiger? De meeste sociale huurwoningen zijn volgens de maatschappelijke maatstaven al heel eenvoudig. Er zit niet veel marmer in een sociale huurwoning. En corporaties willen en moeten gewoon verduurzamen. Ook in hun bestaande woningvoorraad is echt nog wel een verduurzamingsslag te maken. Sommige mensen wonen niet in een doorzon-, maar in een doorwaaiwoning. Er zijn nog veel tochtige, slecht geïsoleerde huurhuizen. Verduurzaming levert bovendien besparing op de energierekening op.’

Huurders verdienen te weinig

‘Ja, veel huurders verdienen te weinig om alle woonkosten te kunnen dragen. Onlangs hebben we in opdracht van de Amsterdamse corporaties, huurders en de gemeente onderzoek gedaan naar de inkomenspositie. De conclusie: het is voor veel huurders echt een probleem om rond te komen.’

‘Veel huurders zijn financieel erg kwetsbaar. En dat zien we terug in de rest van het land. De huur is een van de grootste kostenposten. Maar het probleem is veel breder dan alleen de huur. Ook de gemeentelijke lasten, verzekeringen en de energierekening zijn een struikelblok.’

Betaalbaarheid is niet alleen een verantwoordelijkheid van woningcorporaties

‘Daar ben ik het volmondig mee eens. Dat wil niet zeggen dat corporaties geen deel van de oplossing kunnen zijn. Maar er zijn meer zaken belangrijk bij de totstandkoming van sociale huren. Neem de gemeentelijke grondpolitiek. Gemeenten vragen vaak graag de volle mep voor hun gronduitgifte.’

‘Ik heb alle begrip voor de lastige financiële huishouding van gemeenten, maar dat maakt de bouw van sociale huurwoningen wel duurder. Ook de inkomensondersteuning vanuit de nationale overheid speelt een rol bij het budget dat mensen hebben om hun huur te betalen. Het is dus een combinatie van factoren. De overheid is daarbij heel belangrijk, zowel nationaal als lokaal.’

De overheid is aan zet

‘Dat bedoel ik. We hebben weer een minister van wonen nodig. Het is pijnlijk om te constateren, maar nu is betaalbaar wonen voor een grote groep mensen een utopie. Die nieuwe minister heeft een regisserende rol, moet integrale afwegingen maken. Zodat alle overheden weer dezelfde kant op kijken. Op gemeentelijk niveau gaat het niet alleen om de grondprijs. Sommige gemeenten met een dunne portemonnee trekken liever succesvolle mensen aan die dure huizen kunnen betalen dan dat ze ruimte maken voor meer sociale huurwoningen.’

‘En een rijksoverheid die onvoldoende doet aan inkomensondersteuning zet mensen dubbel klem. Ik wens dat het volgende kabinet die integrale taak met extra kracht ter hand neemt. Door met wetgeving te bepalen voor wie en waar gebouwd gaat worden. En door daarvoor middelen te reserveren in de rijksbegroting. Dat kan bijvoorbeeld door de verhuurderheffing te gebruiken om de huren van mensen met een laag inkomen verder te verlagen.’

Betaalbaarheid staat hoog geagendeerd bij de Tweede Kamerverkiezingen

‘Deze verkiezingen lijken toch vooral door corona bepaald. Alle andere maatschappelijke thema’s lijden daaronder en dat begrijp ik. We moeten er echter voor waken dat die gezondheidscrisis tot een nieuwe sociale crisis leidt.’

‘Daarom roep ik alle politieke partijen op om extra aandacht te besteden aan de problemen van Nederlandse huurders die niet rondkomen. Dat kan niet prominent genoeg op agenda staan. De coronacrisis maakt dat alleen maar urgenter. Een van de zes Nederlanders heeft daardoor een inkomensverlies. Vooral flexwerkers en zzp’ers worden niet volledig gecompenseerd. Dat ontneemt mensen echt alle perspectief.’