‘Betaalbaar wonen is de basis van je bestaan’

Wat is de impact van een fijne, veilige thuisbasis op ons welzijn? Over dat thema sprak scheidend SER-voorzitter Mariëtte Hamer tijdens de eerste Aedes-lezing  De waarde van wonen.

Wat betekent wonen voor u?
‘In de drukte van alle dag is mijn huis de plek waar ik tot rust kom, me veilig voel, inspiratie opdoe, nadenk, kan ontspannen en inspannen. Kortom: mijn thuis. Daar reken ik ook de omgeving van mijn huis toe. Mijn leefomgeving waarin ik mijn familie en vrienden ontmoet, mijn buren, mijn sociale netwerk, mijn regio. ’

‘Er zit zo veel vast aan wonen en de waarde daarvan. SEO Economische Onderzoek heeft veel van die factoren in beeld gebracht in de Kansenatlas. Waar je woont, waar je opgroeit, beïnvloedt je kansen in de samenleving. Dat laat de Kansenatlas zien.’

Hoe je woont heeft dus impact op de sociaaleconomische positie. Wat je ervoor betaalt ook. Veel mensen wonen te duur, te onzeker, of blijven noodgedwongen lang bij hun ouders wonen. Hoe ziet u dat? Ligt hier een rol voor de SER?

‘Iedereen is het erover eens dat er een belangrijke opdracht voor politiek Den Haag ligt om de problemen op de woningmarkt op te lossen. In afstemming met de decentrale overheden, woningcorporaties en alle andere partners op de woningmarkt. Want iedereen zou in een betaalbaar huis moeten kunnen wonen. Dat is de basis van je bestaan. Helaas is dat voor steeds meer mensen al een tijd niet meer zo vanzelfsprekend.’

‘De SER heeft hierin zeker een rol. In diverse verkenningen heeft de SER zich de afgelopen jaren uitgesproken over verschillende aspecten van de woningmarktproblematiek.’

‘Bijvoorbeeld over de risico’s van hoge hypotheekschulden of over de woningmarktpositie van jongeren. Die is verder verslechterd, blijkt uit de verkenning Veelbelovend die het SER-jongerenplatform in januari publiceerde. Dat geldt nog in grotere mate voor kwetsbare jongeren. Maar ook voor jongeren die gewoon een baan hebben en geld verdienen is het niet te doen. Ik zie het in mijn omgeving.’

‘Jongeren zitten vaak (net) naast de criteria voor een sociale huurwoning en door de studieschuld en de hoge prijzen kunnen ze geen huis kopen. Het SER-jongerenplatform roept op tot een aanpak die specifiek voor jongeren de woningmarkt toegankelijker maakt.’

Wij zijn erg blij dat we weer een minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening hebben. Hoe vindt u dat de minister naar zijn opdracht moet kijken?

‘De woningmarktparagraaf in het coalitieakkoord bevat een ambitieuze agenda, met een duidelijke ambitie om elk jaar 100.000 woningen te bouwen. Daar moet je provincies en gemeenten goed bij betrekken.’

‘Heb er oog voor dat de krapte op de arbeidsmarkt een van de risicofactoren is om de beoogde aantallen te halen. We werken aan een toegankelijke woningmarkt voor alle groepen in de Nederlandse samenleving: dat vraagt om een betere betaalbaarheid en om keuzes voor wie en waar er gebouwd wordt. En vergeet de verduurzamingsopgave in de fysieke leefomgeving niet. Die 100.000 woningen bouw je niet voor even.’ 

U bent geboren in Amsterdam-West. Net als elders in Amsterdam, maar ook in andere steden trekken daar oorspronkelijke bewoners weg omdat de huizen te duur worden. Hoe kijkt u tegen deze ontwikkeling aan?

‘De stad zou voor iedereen bereikbaar moeten blijven, dus ook voor mensen met een kleine portemonnee of de middeninkomens. Dat komt de diversiteit en leefbaarheid in de stad ten goede. En is bovendien belangrijk voor de arbeidsmarkt. Juist verpleegkundigen, politieagenten en leraren zijn in de stad hard nodig. Zij moeten daar een fatsoenlijke woning kunnen vinden, voor een redelijke prijs. Dat is ook in het publieke belang.’

Als geld en tijd geen bezwaar waren, hoe zou de woningmarkt er dan over 10 jaar uit moeten zien in uw persoonlijke optiek? Visionair dromen is toegestaan.

‘In de ideale wereld zou er een geschikte en betaalbare woning te vinden zijn op een plek waar je graag wil wonen. De inrichting van de leefomgeving draagt bij aan verbinding van mensen met elkaar en aan bestrijding van eenzaamheid. Het aantal daklozen is drastisch verminderd, het liefst tot nul.’

‘Slecht geïsoleerde woningen en energiearmoede bestaan niet meer. We bouwen klimaat-neutrale huizen en maken gebruik van circulair materiaal. We krijgen ook meer diversiteit in woonvormen. Ik hoor bijvoorbeeld steeds vaker dat ouders en volwassen kinderen bij elkaar in de buurt willen wonen. Ook daar is dan aandacht voor.’ 

Hoe verhoudt uw visie zich tot de werkelijkheid?

‘Er zijn veel belemmeringen voor de bouwambitie: krapte op de arbeidsmarkt, te weinig geschikte bouwlocaties en problemen met pfas en stikstof. Er is geen one-size-fits-all oplossing, maar we kunnen wel slimme deeloplossingen bedenken, zolang we de integrale opgaves niet uit het oog verliezen. Daarvoor moeten we niet te veel in onze eigen koker blijven denken, maar juist domein overstijgend en integraal werken aan al die deeloplossingen.’

‘Het zal niet gemakkelijk zijn om de grote ambities die nu zijn neergelegd waar te maken, maar er worden goede eerste stappen gezet. Er kan nu snel gestart worden met duurzaam (ver)bouwen voor iedereen. Woningcorporaties vervullen hierin een sleutelpositie.’